Het Framework Circular Design is in de basis een praktisch raamwerk. Ontwerpers die met circulariteit aan de slag gaan, krijgen hiermee een eerste inzicht in de scope van het onderwerp. Daarmee biedt het ook een theoretisch kader om ontwerp-onderwerpen gestructureerd en gedetailleerd uit te werken en in het ontwerpproces toe te passen. Op deze pagina leggen we uit hoe je het Framework kunt gebruiken en delen we verschillende invullingen hiervan.
Verken het Framework Circular Design
Bij circulair ontwerp staat het behoud van ecologische en economische waarde centraal. Hoe je tot dit waardebehoud komt, visualiseren we in het Framework Circular Design. Dit framework brengt twee belangrijke elementen samen.
Allereerst de Value Hill (Achterberg, Hinfelaar, & Bocken, 2016). Een praktisch hulpmiddel waarmee je waardecreatie en -destructie in beeld brengt. Dit vormt een basis waarmee je circulaire proposities en strategieën kunt ontwikkelen waarin cirkels gesloten blijven en waarde op een zo hoog mogelijk niveau benut wordt.
Aan de Value Hill hebben we een matrix gekoppeld met drie ontwerpdimensies en vier focusgebieden. Op deze manier wordt de Value Hill concreet gemaakt voor het ontwerpproces en vice versa. In deze matrix kun je design onderwerpen plotten die relevant zijn om dit waardebehoud per onderdeel van de waardeheuvel in het ontwerpproces te realiseren.
3 x ontwerp dimensie
Voor een integraal circulair ontwerp gelden drie dimensies: de product-dienstcombinatie, het business model en het waardesysteem. In een ontwerpproces is er altijd een onderlinge samenhang tussen de dimensies, maar in het framework hebben we deze afzonderlijk beschreven.
De dimensie product en dienst richt zich op het ontwerpen van het product met oog op optimaal waardebehoud. Dit doe je door onder andere te anticiperen op toekomstige toepassingen van het product. En door ervoor te zorgen dat producten, componenten en materialen opnieuw hoogwaardig zijn te hergebruiken. Bij het ontwerp van de dienst en proces faciliteer je een intensievere betrokkenheid met de gebruiker en andere ketenpartijen.
Bij de dimensie business model definieer je de manier waarop je waardecreatie en -behoud inricht, hoe je inkomsten over de gehele levenscyclus genereert en hoe je kosten alloceert op het niveau van een individuele aanbieder. Hoe kun jij als aanbieder (en andere partijen in de keten) een aantrekkelijke business case realiseren?
Deze eerste twee dimensies richten zich op het propositieontwerp van een individuele aanbieder. Het is meestal een iteratief proces met een grote samenhang tussen het product-dienst ontwerp en het business model.
De dimensie waardesysteem richt zich op de keten en toevoegingen vanuit andere sectoren. Een deel van de circulaire interventies gaat namelijk verder dan het handelingsperspectief van individuele bedrijven. Deze moeten collectief op ketenniveau worden ingericht. Denk hierbij aan het inrichten van een open loop inzamelsysteem, het definiëren van (materiaal) standaarden of informatie uitwisseling door de gehele keten. Individuele bedrijven adopteren deze afspraken vrijwillig of afgedwongen door regelgeving. Vervolgens worden het ontwerpvereisten op de eerste twee dimensies.
4 x ontwerp focus
Het ontwerpproces vindt over het algemeen voor de introductie van een propositie plaats. In een lineair ontwerp wordt met name gekeken naar grondstoffen en productie. In een ontwerp proces met circulaire uitgangspunten beschouw je de gehele levenscyclus. Je besteedt ook aandacht aan het optimaliseren van de gebruiksfase. En je sorteert voor op toepassingen van het product, componenten of materialen na gebruik. Deze focuspunten zijn gekoppeld aan de fases in de Value Hill.
Een extra ontwerpfocus, die feitelijk aan de Value Hill voorafgaat, is rethink. Daar speelt de vraag of de behoefte die het product vervult ook op een heel andere manier bediend kan worden. Kun je de functionaliteit met een ander product-dienst concept leveren? Of kun je de behoefte zo invullen dat je productinzet vermijdt?
In het framework hebben we deze verschillende focussen uit elkaar gehaald. Zo geven we aan welke design onderwerpen per focus relevant zijn. Bij een goed circulair ontwerp zijn natuurlijk alle focusgebieden meegenomen. In de praktijk zul je meestal als eerst optimaliseren binnen een van de focussen.
De ontwerpuitdagingen en -vragen
Het framework kan gebruikt worden om verschillende ontwerp-gerelateerde onderwerpen in uit te werken. De structuur functioneert bovendien als een soort checklist voor ontwerpprocessen. Maar de inhoud van de matrix kan per product wisselen en is voer voor dialoog.
We hebben een aanzet gedaan om voor ieder cel de generieke ontwerpuitdaging te formuleren. Daarnaast hebben we deze in een apart framework nader toegelicht met een voorbeeld van de ontwerpvragen voor elke uitdaging. Over die invulling zal vast nog veel discussie zijn. Maar ook dat is een gewenste functie van het framework.
Hieronder kun je het framework met de ontwerpuitdagingen downloaden:
Er zijn tal van ontwerp onderwerpen die je in het raamwerk kunt plotten. Wij nodigen iedereen uit om dat te doen en het te delen. Daarom stellen we ook een lege versie van het framework ter beschikking. Onderwerpen die zich hier bijvoorbeeld voor lenen, zijn:
Ontwerprichtlijnen uit een nieuwe Europese Verordening Ecodesign for sustainable product regulation (algemeen en per productcategorie);
Ontwerpvragen voor een specifieke Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV), bijvoorbeeld voor textiel;
Kennisvraag per onderwerp, met een onderscheid in wat beschikbaar is en wat niet;
Beschikbare ontwerp tools.
Aan de slag!
Wij hopen dat het Framework Circular Design een goede structuur voor circulaire ontwerpprocessen biedt. We stimuleren partijen om circular design onderwerpen hiermee nader uit te werken. Daarom delen we hier een lege versie van het framework. Ga ermee aan de slag en deel het. Zo brengen we circular design samen verder!
